Dementie

‘Dag lieve schat, gefeliciteerd met je zusje!’

‘Ik ben vandaag jarig, oma. Maar dat geeft niets. Heeft u zin in koffie?’

‘Wat heb je toch een lieve oom, een geweldige man is het!’

‘Dat is mijn opa, oma. Weet u nog? Hij komt vaak bij u langs.’

‘Heeft u een gezellige middag gehad met Ria, oma?’

‘Huh? Met Ria? Wanneer dan?’

‘U bent gisteren met Ria lekker een kopje koffie gaan drinken, weet u nog?’

‘Oh, echt? Ja, dat weet ik niet meer, hoor…’

Zomaar een paar zinnen uit een gesprek met mijn oma. Nou ja, gesprek. Oma’s wereldje is klein. En wordt ook steeds kleiner. Er zijn maar een paar onderwerpen waar ze nog een beetje over mee kan praten: het weer, en…

Eigenlijk kan ik verder niets bedenken. Er zijn wat standaard vragen die ze elke keer weer stelt. Ik weet het niet heel zeker, maar volgens mij zijn dat: ‘Hoe gaat het op school?’ ‘Hebben de meisjes nog gehockeyd?’ en: ‘Heb je je rapport al gekregen?’ Stel deze vragen zo’n drie keer achter elkaar en je hebt zo ongeveer het maximale uit een gesprek met mijn oma gehaald.

Mijn oma heeft dementie. Al een aantal jaren. Toen oma ongeveer 82 jaar was, begon ze wat dingetjes te vergeten. Geen belangrijke dingen. We dachten dat het de ouderdom was. Maar ze begon steeds vaker vragen te herhalen. Ze begon dingen kwijt te raken. Ze begon steeds belangrijkere dingen te vergeten. Als ze naar de supermarkt ging, vergat ze haar geld – of, misschien nog wel gênanter, ze vergat al haar boodschappen mee te nemen en liet ze gewoon op de toonbank staan. En nog wel meer dingen, maar dat weet ik even niet meer.

Oma kon niet meer voor zichzelf zorgen. Het koken lukte niet meer, ze vergat te douchen en de deur ’s avonds op slot te doen. Ze viel steeds vaker in slaap op de bank: een teken dat haar hersenen moe zijn. Papa en mama maakten zich grote zorgen en gingen op zoek naar een geschikte woning in een verzorgingstehuis. En dat lukte. Ik ben even vergeten hoe het verzorgingstehuis heet, maar oma kwam op de tweede verdieping terecht. Op deze verdieping wordt gewoon voor haar gezorgd, maar ze heeft nog alle vrijheid en mag gaan en staan waar ze wil. Er kwamen regelmatig mensen langs die gezellig koffie kwamen drinken of haar meenamen naar de huiskamer in het tehuis. Maar oma kon nooit onthouden wie er langs waren geweest, en wat ze met hen had gedaan. Dus als papa vroeg hoe het met Piet of Kees of Bep in het park of in de stad was geweest, werd oma een beetje kribbig – want waarom verzint hij dat?! Ze weet zelf toch dondersgoed wat ze die dag had gedaan!

Dus zorgde papa ervoor dat er een opschrijfboek in oma’s kamer kwam, waar iedereen die bij oma langskwam zijn naam met datum in kon schrijven. En wat ze hadden gedaan. Volgens mij heb ik er ook een paar keer iets in geschreven, maar dat weet ik niet meer zeker.

Altijd als papa of mama (of mijn andere oma) bij oma langsging, namen ze de vuile was mee zodat ze die thuis zelf fris konden wassen. En soms namen ze ook geld mee, omdat oma dat altijd kwijtraakte. Maar steeds vaker vonden ze dat oma niet lekker rook. En dat oma’s kamer niet erg opgeruimd was. En ze ontdekten dat oma al haar kleren door haar hele kamer verstopte: zelfs in de koektrommel lagen vuile onderbroeken.

Ook was oma’s rollator, waar ze echt een gruwelijke hekel aan had, zo’n tien keer per week kwijt. Soms nam een andere (demente) bewoner die mee, en soms liet oma hem per ongeluk bij de Lidl of C1000 staan. Dat is niet alleen onhandig, maar ook gevaarlijk. Oma liep inmiddels zo onstabiel dat elke misstap haar fataal kon zijn. Haar grootste vijand de rollator moest binnen no time haar onafscheidelijke beste vriend worden, anders mocht ze niet meer zelfstandig de deur uit.

Maar het lukte de verzorgers van de tweede verdieping niet om oma de passende hulp te bieden, en een vriendschap tussen oma en de rollator zat er niet in. Daarnaast stelde oma steeds vreemdere vragen. Zo dacht ze dat ik twaalf jaar was (ik ben nu negentien…) en dat papa elke zaterdag nog ging voetballen, terwijl hij dat al minstens dertig jaar niet meer heeft gedaan. Ik ben even vergeten wat ze nog meer vroeg, maar het was in ieder geval niet goed. Dus oma moest verhuizen naar de vierde verdieping. Dat is eigenlijk voor mensen die niet meer bekwaam zijn om voor zichzelf te zorgen. Oma mag haar kamer niet meer verlaten zonder begeleiding en krijg intensieve verzorging. Haar grootste nachtmerrie toen ze nog gezond was.

Oma verandert van een lief, schattig oud vrouwtje in een vergeetachtige puber die steeds minder kan. Ik ben ook een puber, onthoud niet veel en kan nog niet alles zelfstandig. Maar er is één groot verschil: mijn hersenen zullen me binnenkort een goede baan bezorgen, en oma’s hersenen worden haar binnenkort fataal. 

Jeske van Steen